Inne wydarzenia
Wykład w Kamienicy Inicjatyw, 11.03.2024
„Prawą tak, a lewą wspak!” – o gestach w rozwoju dziecka słów kilka.
(Monika Boruta-Żywiczyńska)
Czy trzymanie rąk w kieszeni może nam coś zakomunikować? Czy gesty w konwersacji powodują, że lepiej się rozumiemy? Czy należy zachęcać maluchy do gestykulowania i używać gestów w konwersacjach z nimi? Czy program nauczania może mieć wpływ na rozwój zdolności komunikacyjnych u najmłodszych? W prezentacji będę przekonywała, że odpowiedź na wszystkie powyższe pytania brzmi: tak. W swojej prezentacji opowiem czym zajmuje się językoznawstwo eksperymentalne, czym są badania nad gestami oraz jaka jest rola gestów w komunikacji z innymi. Opowiem też dlaczego obserwacja ruchu, mimiki twarzy i gestów na wczesnych etapach życia dziecka jest ważna. Wspomnę, dlaczego należy wzmagać posługiwanie się gestami u małych dzieci i opowiem jak ważny jest … palec wskazujący – nie tylko do pogrożenia nim.
–
Wykłady gościnne w Instytucie Psychologii UMK
24.01.2024 – Marta Sibierska (Instytut Językoznawstwa UMK)
Dawno, dawno temu… Kiedy i jak homininy zaczęły opowiadać sobie historie?
Dzielenie się historiami jest uniwersalnym zachowaniem w naszym gatunku. Choć to kontrowersyjne szacunki, najstarsze znane historie mogą mieć od 4 000 aż do 37 000 lat (Kovacs, 1989; Matchan et al., 2020). Czy nasi przodkowie „opowiadali” sobie historie wcześniej, jeszcze zanim zaczęli mówić? Jednoznaczna odpowiedź na to pytanie jest oczywiście niemożliwa, istnieje jednak kilka sposobów na badanie tego, jak mogły wyglądać formy i treść „protohistorii”. W mojej prezentacji omówię badania będące źródłem danych nt. protohistorii, w tym badania eksperymentalne prowadzone w Centrum Badań nad Ewolucją Języka (CLES) UMK w Toruniu.
13.03.2024 – Przemysław Żywiczyński (Instytut Językoznawstwa)
Badania nad ruchem komunikacyjnym przy pomocy technologii motion-capture
Technologia motion-capture znalazła wiele zastosowań badawczych, np. używana jest w rozpoznaniu medycznym (ideoapraksja: Osiurak et al., 2023), badaniach nad interakcją człowiek komputer (Bhuiyan & Picking, 2011) czy analizie języków migowych oraz gestów (Sato et al., 2022). W prezentacji przedstawię dwa badania, wykonane w Centrum Badań nad Ewolucją Języka UMK, które wpisują się w ten ostatni nurt. W obu zastosowano system Rokoko SmartSuit I (www.rokoko.com/products/studio), który umożliwia pobranie parametrów ruchów całego ciała. Pierwsze badanie (Żywiczyński et al., in press) służyło sprawdzeniu hipotezy o różnicy między ruchem komunikacyjnym a ruchem praksycznym, według której ruch komunikacyjny jest wolniejszy, bardziej posegmentowany i obszerniejszy niż praksja (Motionese: Rohlfing et al., 2006; neuropsychologia: Osiurak et al., 2023; semiotyka eksperymentalna: Trujillo et al., 2018). Uczestniczy badania, ubrani w kostiumy Rokoko, mieli wykonać czynności pochodzące z różnych dyscyplin sportu (np. baseballu, piłki nożnej) w warunku praksycznym (np. oddać strzał w taki sposób, aby zdobyć bramkę) i komunikacyjnym (np. oddać strzał w taki sposób, aby obserwator mógł nauczyć się czynności wykonywanej przez uczestnika badania; Gärdenfors 2021). Wyniki potwierdziły słuszność postawionej hipotezy. Drugie badanie (Placiński et al., 2023) dotyczyło wpływu interakcji na kinematyczne parametry improwizacji pantomimicznej (tj. gestu wykonywanego całym ciałem w celu wyrażenia zadanego znaczenia; Namboodiripad et al., 2016). Uczestnicy, połączeni w pary, mieli za pomocą pantomimy wyrażać powtarzające się znaczenia (np. rzut oszczepem), w następujących po sobie rundach zmieniając się rolami przedstawiającego i odgadującego. Zgodnie z przewidywaniami (ewolucja języka: Zlatev et al., 2020; wyłaniające się języki migowe: Mineiro et al., 2021) w czasie interakcji ruchy uczestników uległy uproszczeniu (zakres ruchów zmniejszył się; skróciła się ścieżka pokonywana przez artykulatory) i specjalizacji (proporcja ruchów zmieniła się na korzyść ruchów wykonywanych rękoma).
08.11.2023 – Monika Boruta-Żywiczyńska
Koci-koci-łapci: co gesty i słowa mówią nam o rozwoju dzieci.
Czy gesty i słowa są ze sobą związane? Czy należy zachęcać maluchy do gestykulowania i używać gestów w konwersacjach z nimi? Czy program nauczania może mieć wpływ na rozwój zdolności komunikacyjnych u najmłodszych? W prezentacji będę przekonywała, że odpowiedź na wszystkie powyższe pytania brzmi: tak.
Zacznę od zdefiniowania tego, czym jest gest i opowiem, jakie formy przyjmuje w różnych kulturach. Następnie, omówię najważniejsze badania związane z rozwojem mowy i gestu u najmłodszych – w tym serię badań Susan Goldin-Meadow nad przydatnością gestu w np. nauczaniu matematyki, przekazywaniu instrukcji na temat użycia nowych przedmiotów, czy nabywaniu nowych pojęć. Zaprezentuję też własne badania z obszaru nabywania mowy przez dzieci w wieku od dwóch do trzech lat i omówię interesującą obserwację, która sugeruje, że wskazywanie, rozpoznawane też przez zwierzęta inne niż człowiek, jest bardzo trudne do zignorowania przez dzieci aż do trzeciego roku życia. Na koniec nakreślę przyszłe kierunki badań wewnątrz badań nad gestami (gesture studies), które chcemy podjąć w Centrum Badań nad Ewolucją Języka UMK.
20.12.2023 – Marek Placiński (Instytut Językoznawstwa UMK)
Technologia przechwytywania ruchu w badaniu komunikacji.
Semiotyka eksperymentalna jest stosunkowo nowym paradygmatem w językoznawstwie eksperymentalnym, który zakłada „badanie języka bez angażowania języka naturalnego” (Galantucci i Garrod, 2011). W miejsce języka uczestnicy badań w tym paradygmacie proszeni są o komunikowanie się za pomocą rysunków, gestów, ruchów całego ciała lub niby-słów (ang. non-words). Taki zabieg pozwala nam na prześledzenie powstawania nowych systemów komunikacyjnych w laboratorium, a także na lepsze zrozumienie presji czynników oddziałujących na powstawanie języka (Nölle i Galantucci, 2022).
Podczas wykładu opowiem o dwóch badaniach semiotycznych przeprowadzonych przez Centrum Badań nad Ewolucją Języka, w których obserwacje z badań semiotycznych pozyskaliśmy przy zastosowaniu technologii motion capture, czyli technologii przechwytywania ruchu znanej z animacji komputerowej. Celem pierwszego badania było określenie różnic wynikających z kontekstu komunikacyjnego: czy istnieją różnice pomiędzy uczeniem, jak wykonać czynność a „opowiadaniem” o wykonaniu czynności? W drugim eksperymencie zbadaliśmy powstawanie i rozwój systemu semiotycznego, a wyniki pozwoliły nam na ilościowy opis tych procesów.
–